Over de documentaire ‘The True Cost’ is al veel geschreven en veel mensen hebben er van ver al eens van gehoord. “Iets over slechte werkomstandigheden in de kledingfabrieken, toch?” Om vervolgens weer doodleuk half de H&M en Zara leeg te kopen zonder stil te staan welke schrijnende arbeidsomstandigheden er schuil gaan achter die fast fashion. Waarom is het zo slecht?
Inhoud:
Waarom is fast fashion zo fout?
Fast fashion is eigenlijk een verschrikkelijk fenomeen: we kopen, kopen, kopen spotgoedkope kleding of prullen voor in huis (kijk maar naar de populariteit van de Action, AliExpress, H&M, Zeeman,…) en hebben het gevoel dat we ‘veel voor weinig’ hebben gekregen. Nadat we onze kleding beu zijn na enkele weken, de kwaliteit met lichtsnelheid achteruit is gegaan of het gewoon onze ‘stijl’ niet meer is, belandt alles in de vuilbak. En hop, we gaan weer gezellig een dagje ‘stadten’ en komen weer thuis met tassen vol goedkope andere kleding en een hoop prulletjes.
Geloof me vrij, ik ben hierin niet heiliger dan de Paus geweest. Jarenlang was het ook mijn grootste hobby. Maar ik werd me bewuster van alle omstandigheden die erachter schuilen en besloot om er meer rekening mee te houden.
Rana Plaza, hoe kon dat gebeuren?
Modehuizen, fabriekseigenaren en consumenten treffen allemaal schuld. De modehuizen (en wij, de consumenten) willen geen cent teveel betalen voor hun kleding, zodat hun winstmarge astronomisch hoog blijft. Ook de fabriekseigenaren willen nog graag een graantje meepikken. De grootste pechvogels zijn alle arbeiders: of ze nu de stoffen in een giftig kleurbad moeten steken, moeten bleken en de dampen inademen of alles moeten stikken en knippen, ze worden er amper voor betaald.
Daarbij komen nog andere vreselijke omstandigheden: enorme milieuvervuiling, vrouwen moeten hun kinderen achterlaten omdat ze geen opvang hebben maar toch brood moeten winnen, er is geen respect en al helemaal geen veilige werkomgeving. De vrouwen worden vaak verkracht en mishandeld. Als ze dan een onwettig kind krijgen, worden ze verstoten.
In Rana Plaza was dat ook zo. Ook al werd er in rapporten al aangehaald dat het gebouw bijna op instorten stond en de werkomstandigheden vreselijk waren, werd er niets aan gedaan. Tot op 24 april 2013 het noodlot toesloeg en het complex instortte. Er vielen duizenden doden en gewonden. Sindsdien is dit incident het toonbeeld voor fast fashion geworden.
De grote merken waar deze mensen voor werkten? Die trokken zo snel als maar kon hun handen van dit vuile zaakje af en keken misnoegd naar de fabriekseigenaren.
Als alles ‘lekker goedkoop’ moet zijn, betaalt er iemand anders de prijs voor. Gratis bestaat niet.
Een eye-opener
Tegenwoordig worden we gebombardeerd met slecht nieuws, want dat verkoopt helaas goed. Drama, clickbait,… mensen krijgen er maar geen genoeg van. Als we horen over een zoveelste ramp, halen mensen al snel de schouders op. Een ver-van-je-bed-show, toch? Zodra er iets van onze eigen arbeidsvoorwaarden ingeleverd moet worden, staan we op onze achterste poten. Helaas lukt het veel mensen niet om veel verder te kijken dan dat. “Ze zoeken dan maar een andere job, als ze er toch zo slecht behandeld worden”, is een van de grootste drogredenen die je te horen krijgt over dit onderwerp. Dat de uitgebuite mensen daar amper een andere keuze hebben, is niet iets waar ze rekening mee houden.
In deze docu wordt je keihard geconfronteerd met de legio aan slechte voorwaarden voor deze mensen. Vergiftigde kinderen, aanrandingen, slechte levenskwaliteit tout court. Is dat hard? Ja, wij hebben tijdens het kijken van de docu regelmatig een traantje gelaten omdat we er niet goed van waren. Maar, dat is goed. Zo’n boodschap moet binnenkomen, vind ik.
Feminisme versus fast fashion
Als feministe en voorvechter van vrouwenrechten, vind ik het idee achter fast fashion vreselijk. Vrouwen worden uitgebuit, verkracht en mishandeld zodat wij een kwalitatief inferieur product in onze handen kunnen krijgen, om het doodleuk een korte tijd later alweer weg te doen en op jacht te gaan naar onze volgende goedkope prooi.
Schaamte en een overgang maken
Ik probeer er hoe langer hoe meer op te letten bij mijn aankopen, maar zo soms sta ik ook nog wel eens in een Zara of H&M te kijken. Maar vaak als ik aan de stofjes voel, is mijn zin alweer over. Ik ben zelf overgeschakeld op kleding van King Louie of koop regelmatig tweedehands kleding. Ook op Etsy bestel ik wel eens iets dat handgemaakt is door iemand met een grote droom. Daar voel ik me veel beter bij, maar het lukt natuurlijk nog niet altijd een 100%.
Deze documentaire schiet dan ook echt door mijn hoofd: “Ik weet dat hier mensen voor hebben moeten afzien, wil ik dit echt mee naar huis nemen?”. Ben ik perfect? Absoluut niet, en dat wil ik ook niet pretenderen te zijn. Maar ik wil hier wel echt moeite voor doen en trots kunnen zijn op de inhoud van mijn kleerkast. Net als met alleen nog maar cruelty free make-up en verzorgingsspulletjes in huis hebben, heeft dit ook tijd nodig. Soms krijg je nog wel eens cadeaus waar je principieel niet achter staat, en daar moet je ook mee om leren gaan.
Wees lief voor jezelf
Conclusie: kijk zéker eens naar deze docu. Want mensen moeten weten waar hun kleding echt vandaan komt en hoeveel ellende erachter schuilt. En neem ook zeker de tijd om alles te verwerken. Ik had het altijd erg moeilijk met het schuldgevoel: ik had tenslotte toch ook hieraan bijgedragen en hoewel ik wist wat erachter schuilde, stond ik soms alsnog kleding te passen in een lokale H&M.
Wees niet te hard voor jezelf, maar neem deze lessen zeker mee voor volgende aankopen. Besef is iets wat gaandeweg groeit en tijd nodig heeft. Als je toch nog graag kleding wilt kopen, kijk ook zeker eens naar tweedehandswinkels of merken die wél goed zorg dragen voor hun werkers.
Je vindt deze docu op Netflix.
