Opruimen en declutteren voor je doodgaat… Het klinkt misschien een beetje luguber, maar dat is Swedish death cleaning eigenlijk helemaal niet. Maar wat is het wel? En vooral: hoe kan het een zware periode voor erfgenamen, ietsje meer draagbaar maken?
Inhoud:
Swedish Death Cleaning, een bijzondere vorm van minimalisme
Wel, jullie weten dat ik al een tijd bezig ben met minimalisme. Zeker nu er een verhuis op mijn programma staat (woohoo, samenwonen met vriendlief), begin ik héél anders te kijken naar mijn spulletjes die ik in een vijftal jaren op mezelf wonen verzameld heb. Als je bedenkt hoeveel dozen je nodig hebt om items te vervoeren, begin je te kijken wat er nu echt essentieel is, en wat niet. En wat ben ik blij dat ik in die vijf jaar al meer dan 25 zakken spulletjes en oude kleren aan een tweedehandswinkel heb gegeven.
Zo zit ook Swedish Death Cleaning in elkaar: nog voor je naar een rusthuis/home moet of komt te overlijden, kijk je eens kritisch naar al je bezittingen en beslis je wat er allemaal alvast weg kan, zodat je je erfgenamen/kinderen niet opzadelt met de emotionele en praktische last om door jouw rommel te gaan.
Bij Swedish Death Cleaning is het principe eigenlijk best simpel: je gaat door je spulletjes voor je overlijdt, naar een rusthuis gaat,… op een moment waarin je zelf nog vrij kan beslissen welke items je graag houdt. Op die manier heb je na je overlijden veel minder spullen waar je je erfgenamen mee opzadelt en kunnen ze meer de tijd nemen voor de emotionele verwerking. Hoe vaak hoor je niet dat er tijdens het leeghalen van een huis ruzie ontstaat? Het zijn eigenlijk ook zware beslissingen die je op dat moment als kind/erfgenaam moet maken en misschien zelfs niet wilt maken. “Moet ik die lamp niet bijhouden? Misschien was oma wel gek op die lamp”,… Door een overlijden worden de spulletjes ineens belangrijker geacht dan ze echt zijn, ze krijgen namelijk een erg grote emotionele lading mee. Alsof er nog kleine sprankeltjes van iemand die we zo ongelofelijk graag gezien hebben, nog in alle spulletjes zijn gekropen. Daardoor kan het nog moeilijker zijn om ze aan een goed doel te geven.
Als je dus op voorhand zelf eens met enkele zeer grove borstels door je spulletjes gaat, en al op veel aan een goed doel schenkt of een tweedehandswinkel, doe je je erfgenamen/ familie daar echt een groot plezier mee (ook al beseffen ze dat misschien zelf nog niet). Na een overlijden zit je vaak in een emotionele rollercoaster: daar komt vaak nog bij dat de woning zo snel mogelijk leeggemaakt moet worden voor verkoop en moet het declutteren beginnen. Tijdens het opruimen kom je allerlei schatten tegen, maar ook heel erg veel rommel. Stapels oude magazines die nooit weggegooid zijn, een grote collectie verzamelde beeldjes, allerlei lege sigarendoosjes die maar niet weggegooid konden worden,… Als je het heel praktisch bekijkt: vaak containers en containers vol. En dan… ‘Wat zouden ze willen dat ik hiermee doe?’. Net dat is de vraag die dit soort opruimen erg moeilijk maakt, laat staan de ruzies die vaak uitbarsten op zulke momenten. Iedereen staat onder stress en spanning, en eigenlijk zou je veel beter volop aan het rouwproces beginnen dan eerst dit praktische gedoe op te moeten lossen. Spulletjes moeten wegdoen van een geliefde doet pijn door allerlei herinneringen die weer te boven komen. Of het nu door een overlijden is, een breuk, een verhuis,…
Vind ik dat iets slechts? Nee, zeker niet. Mensen hebben tijd nodig om te verwerken, en om liefdevol terug te kunnen denken aan hun herinneringen en vaak wilt dat zeggen dat je ook door de slechte herinneringen moet. Het grote gevaar is dat je daardoor net vast komt te zitten. In de meeste gevallen is het opruimen dan ook geen verzameling van mooie momenten waarin herinneringen opgehaald worden, maar een pijnlijke gebeurtenis.
Veel mensen uit oudere generaties zijn ook verzamelaars (hoarders) die geen spullen weg kunnen doen, vaak omdat ze schaarste hebben gekend of een oorlog meegemaakt hebben. Het kan allemaal, wie weet, nog ooit eens dienen (het is zo zonde van ruimte om het vol te laten staan met dit soort spullen, die je in 90% van de gevallen nooit gebruikt. En anders kan je ze vast via familie, vrienden of buren eventjes lenen?). Maar het heeft geld gekost (sunk costs/ verzonken kosten)! Wie weet kan alles nog verkocht worden (we dichten onze eigen spullen een hogere waarde toe omdat we er emotioneel verknocht aan zijn)?
Een huis leeghalen… emotioneel en praktisch niet te onderschatten
Vorige week vertrokken mijn grootouders naar een home en begonnen we door hun spulletjes te gaan. Inééns worden al die ‘schatten’ waardeloze prullen die in de weg staan. Spulletjes waar je zelfs voor moet betalen om ervan af te kunnen geraken: de spullen moeten soms naar het containerpark, naar een tweedehandswinkel, naar familie,… wat een gedoe!
Vaak moet je zelfs een firma aannemen die het huis leegmaakt zodat je van alle spullen af bent. En daar krijg je dan weer een gepeperde rekening van. Rommel kost geld… Bah, nu klink ik als zo’n vreselijke ‘time is money’-manager, maar helaas is het waar. Voor mij zou het een grote reden zijn om aan Swedish Death Cleaning te doen: ik wil niemand na mij opzadelen met kosten om van mijn rommel af te geraken. Ook al krijgen ze een stukje erfenis. Hetzelfde trouwens voor mijn eigen crematie, ooit: ik zal wel zorgen dat ik daar een spaarpotje voor heb. Misschien kijk ik daar zelf zo naar omdat ik enig kind ben? Om in een zware rouwperiode met kosten te zitten die je niet echt voorzien hebt en die ik alleen zal moeten dragen, is onnodig veel stress in een al zware tijd. En niet alleen het geld, maar ook dit soort dingen moeten regelen terwijl je andere dingen aan je hoofd hebt. Gelukkig begrijpen mijn ouders dat heel goed, en hebben zij zonder het te weten ook al wat aan Swedish Death Cleaning gedaan. Hopelijk begrijpen jullie dat het mij absoluut niét om geld gaat in het punt dat ik probeer te maken, maar met het zo ‘makkelijk’ mogelijk maken van een loodzware periode.
Aangezien ik zelf al enkele jaren bezig ben met minimalisme (al ben ik er nog lang niet, hoor), kan ik persoonlijk makkelijker afstand doen van spullen. Bij veel dingen die mij aangeboden werden, had ik vaak de volgende gedachte: ‘Gohnee, ik ga er niets mee doen, en heb eigenlijk bijna alles wat ik nodig heb in mijn appartementje. Mijn vrije ruimte is me te kostbaar.‘
Het enige wat mijn vriend en ik gevraagd hebben om mee te mogen nemen, zijn spulletjes die we ook daadwerkelijk nodig hebben zodra we samenwonen: een goede ladder (ik sta doodsangsten uit op de wankele ladder van vriendlief, vooral omdat ik al flink hoogtevrees heb), een heerlijk stabiel opstapje voor moi (woohoo, gemakkelijk en stabiel aan de bovenste kasten kunnen), twee ligstoelen voor in de tuin (exact wat ik zelf deze zomer wou kopen) en nog iets om cadeau te geven.
Ook al zijn dat geen puur emotionele items, zal ik ze toch iedere keer met een grote glimlach gebruiken. Voor ons gaan ze nut hebben, ons op hun eigen manier plezier schenken en ook mijn grootouders zijn blij dat wij hun geliefde spullen een tweede leven gaan geven (en er zal goed voor gezorgd worden, oma. Beloofd! En ik zal het verhaal vertellen hoe ik aan deze fantastisch nuttige spulletjes kwam, ook beloofd!)
Het was erg om te zien hoe mijn grootouders niet alleen afstand moesten doen van hun oh-zo-geliefde huis, bos en vrijheid, maar ook van alle spulletjes die ze in de jaren verzameld hebben. Mijn grootouders zijn altijd heel zuinig geweest op hun spulletjes, en hebben alles echt met liefde verzameld en onderhouden. Eigenlijk zijn ze zelf ook ergens wel minimalistisch geweest in het nadenken over hun aankopen, maar toch is een heel huis vol spulletjes als het weg moet, ineens erg veel, ook voor hen. Je kon zien dat ze zich vaak overweldigd voelden: zo veel te regelen en een nieuwe levensfase die begint. Maar die spulletjes… die stonden letterlijk en figuurlijk in de weg.
En dan begint het: leeghalen. Vooral mijn oma vond het soms moeilijk om dingen weg te doen (je kreeg sowieso het hele verhaal van dat éne item te horen… en laat ik daar nu net een zwak voor hebben: nuttige spulletjes met een mooi verhaal en die al een leven achter de rug hebben) aangezien de items haar allemaal zo gediend hadden. Move over Marie Kondo, met je ‘does it spark joy?’! Gelukkig hebben mijn grootouders zelf nog enkele meubeltjes en sentimentele spulletjes kunnen uitkiezen om mee te nemen naar het rusthuis, om er toch iets meer hun eigen thuis van te maken. Maar toch is het zwaar: ineens moet je je hele leven achterlaten en word je gedwongen om snelle keuzes te maken. Wat komt er mee? Wat vinden we te waardevol om aan een goed doel te geven? Wat gebeurt er met het huis? En hoe krijgen we dat huis snel terug leeg om te verkopen? Je ziet… er kruipen veel mijmeringen, geld en tijd in die vermaledijde spulletjes! Decision fatigue, heet dat ook wel.
Objecten leren loskoppelen van de herinneringen
Het is een heel leerproces, dat geef ik grif toe. Zo heb ik bijvoorbeeld enkele handtassen waar ik – voor mijn doen – best wat hardverdiende centjes in geïnvesteerd heb (dat klinkt nu alsof ik hier Chanels aan de lopende band koop… denk eerder aan een leuke tas van rond de 200 euro ;)). Moest iemand een van die tassen proberen te stelen, loop ik er denk ik nog liever nog met een middeleeuwse goedendag (oh, ik hou zo van de humor in die benaming) achter de dief, dan het gewoon te laten getijen. ‘Let it go’ is nog lang niet voor alles mijn mantra, nee.
Declutteren is moeilijk
Een van de grootste redenen waarom mensen declutteren moeilijk vinden? Aan alles hangen herinneringen. Soms kan je daardoor net veel wegdoen (na een break-up kan je opvallend snel items aan een tweedehandswinkel geven, is het niet?), maar vaak houdt het je tegen. Want: als je dat item wegdoet, lijkt ook de herinnering daarmee in de vuilbak gekieperd te worden. Maar dat is niet zo. Je kan er op een iets spirituelere manier naar kijken: bedank het item voor bewezen diensten (echt, het helpt) en bedenk je hoe blij iemand anders misschien kan zijn met deze spulletjes. Iemands rommel is andermans schat! En die herinneringen? Die blijf je koesteren!
Een leuk idee dat ik tegenkwam: neem foto’s van de spulletjes, koop voor jezelf een leuk schrift, laat de foto’s afdrukken en schrijf de leuke verhalen bij de foto’s. Zo heb je nog steeds alle herinneringen, maar gebundeld in een schrift.
Gemoedsrust
Eigenlijk draait Swedish Death Cleaning vooral om gemoedsrust: op voorhand doe je nutteloze spulletjes weg, je noteert bijvoorbeeld in een schriftje welke spulletjes je graag zou verdelen, mocht je komen te overlijden.
Enkele tips:
- Begin nooit met foto’s of emotionele spulletjes
- Noteer in een schriftje wat na je overlijden zéker weg mag, zo neem je veel schuldgevoel weg én oorzaken van ruzie
- Laat iedereen eerst enkele spulletjes zelf uitkiezen (spullen opdringen aan iemand is nooit een goed idee)
- Neem je tijd… dit is een lang proces, en geen werk van korte adem
Eigenlijk is het idee achter Swedish Death Cleaning als volgt samen te vatten: anderen na jou emotioneel en praktisch ontlasten van jouw bijeengesprokkelde spullen. Je neemt de volle verantwoordelijkheid voor die spullen en denkt niet: ‘Ach, mijn kinderen moeten alles maar oplossen na mijn dood, ze laten maar een container komen of verdelen alles maar.’
Het klinkt misschien als een luguber iets, maar ik vind het zelf eigenlijk een erg mooie gedachte: zo hoeft er na jouw dood niet meer nagedacht te worden over het verdelen van de vele spulletjes, het wegdoen etc,… en blijft er meer tijd over voor het rouwproces.
